Uniswap Nedir?

Nasıl Çalışır?

Uniswap’ın en büyük yeniliği, otomatik piyasa yapıcı (AMM) modelini kullanarak geleneksel emir defteri sistemini ortadan kaldırmasıdır. AMM’ler, varlık fiyatlarını bir formüle göre belirler:- x * y = kBu formülde x ve y, havuzdaki iki token miktarını, k ise sabit çarpanı ifade eder. Bu sayede havuzdaki token dengesi korunur ve alım-satım fiyatı arz-talep ilişkisine göre otomatik olarak güncellenir.

Likidite Havuzları

Uniswap’ta herhangi biri likidite sağlayıcısı (LP) olabilir. İki tokenı eşit değerde bir havuza yatırarak bu sistemin parçası olunur. Her işlemden alınan %0.30 işlem ücreti havuza eklenir ve LP'ler bu ücretlerden pay alır. Uniswap V3 ile birlikte LP’ler sermayelerini belirli fiyat aralıklarına yönlendirerek daha verimli kazanç elde edebilmektedir.

Sürüm Geçmişi

• Uniswap V1 (2018)

İlk sürüm olan V1, sadece ETH / ERC-20 token çiftlerini destekliyordu. İşlemler iki aşamada gerçekleşiyordu ve likidite sınırlıydı.

• Uniswap V2 (2020)

ERC-20 / ERC-20 doğrudan takas özelliği eklendi. Ayrıca Flash Swap, zaman ağırlıklı ortalama fiyatlar (TWAP) ve daha gelişmiş oracle destekleri geldi.

• Uniswap V3 (2021)

Bu güncellemedeki en büyük yenilik konsantre likiditeydi. LP'lerin likiditelerini belirli fiyat aralıklarına koyarak verimlerini artırabilmesini sağladı. Ayrıca NFT ile temsili LP pozisyonları ve farklı ücret katmanları eklendi.

• Uniswap V4 (2025)

2023’te duyurulan V4, Uniswap’in en kapsayıcı güncellemelerinden biri:

• Hooks: Havuzlara özel davranışlar tanımlamayı mümkün kılan özelleştirilebilir sözleşmeler.
• Singleton: Tüm havuzların tek bir sözleşmede toplanmasıyla gaz ücretlerinde büyük azalma.
• Flash Accounting: Tüm token transferlerinin işlem sonunda yapılmasıyla işlem verimliliği artışı.
• Yerel ETH desteği: ETH’yi WETH’ye sarmaya gerek kalmadan işlem yapma imkanı.

UNI Token Nedir?

Uniswap protokolünün yerel token’i UNI, 2020 yılında piyasaya sürüldü. Bu token ile UNI sahipleri, protokol yönetimine katılabilmekte ve önerilere oy verebilmektedir. İlk çıkışında, Uniswap’i daha önce kullanan 250.000 cüzdana 400 UNI airdrop yapılmıştı.

Avantajlar

• Merkeziyetsizlik: Herkes kullanabilir, sansür yoktur.
• Güvenlik: Varlıklar kişisel cüzdanda kalır ve üçüncü taraf yoktur.
• Açık kaynak: Kodlar şeffaftır ve topluluk katkısına açıktır.
• Gelir imkanı: Likidite sağlayarak işlem ücretlerinden pay alınabilir.
• Yenilikçi altyapı: V3 ve V4 ile gelişmiş işlem stratejileri mümkün hale gelmiştir.

Son Söz

Uniswap, her yeni sürümde DeFi altyapısını daha esnek, ölçeklenebilir ve kullanıcı dostu hale getiren bir platform. V4 ile geliştiricilere büyük esneklik sunulurken, daha düşük işlem ücretleri ve gelişmiş ticaret stratejileri ile kullanıcı deneyimi de ön plana çıkarılmış durumda. Ayrıca çoklu ağ desteği (Arbitrum, Optimism, Polygon vb.) sayesinde Ethereum dışı zincirlerde de erişilebilirliğini artırıyor.

Uniswap, geleneksel borsaların kısıtlarını ortadan kaldırarak herkesin açık ve eşit şekilde finansal işlemler yapabildiği bir gelecek inşa ediyor. DEX kavramını hayatımıza sokan bu protokol, sadece bir borsa değil, aynı zamanda DeFi inovasyonunun “motor gücü”. Kullanıcıların da bu sistemden maksimum faydayı sağlayabilmesi için temel işleyişi ve riskleri anlaması şart.