Yeni ay, yeni beklentiler

1 Ekim Çarşamba gününden herkese günaydın, Fintables Bülten’e hoş geldiniz.

☑ Ağustosta dış ticaret açığı gerilese de yılın ilk sekiz ayında artışını sürdürerek 60,1 milyar dolara ulaştı. İthalatta Çin, ihracatta ise Almanya başı çekti.

☑ ABD’de hükümetin kapanması işsizlik riskini artırırken veri akışını sekteye uğratıyor, piyasalar ise dolar zayıflarken altının rekor kırmasıyla dalgalı seyrediyor.

☑ Ağustosta işsizlik %8,5’e çıkarken istihdam artsa da işsiz sayısındaki yükseliş ve geniş tanımlı işsizlikteki %29,7’lik oran işgücü piyasasındaki kırılganlığı ortaya koydu.

☑ Yüksek faizler, tarımsal zorluklar ve küresel talep daralması nedeniyle traktör sektörü hem Türkiye’de hem de dünyada 2025’i daralma yılı olarak geçiriyor.

Okuma süresi: 5 dakika 45 saniye.

Ajanda

1️⃣ İstanbul Sanayi Odası İmalat PMI verilerini bekliyoruz. İmalat PMI 17 aydır 50’nin altında seyrediyor.

2️⃣ Cuma günü kritik enflasyon verisi öncesinde bugün öncü İTO perakende fiyat indeksi verilerini öğreneceğiz.

3️⃣ ABD’de ADP İstihdam Değişim verileri eylül ayı istihdam dinamiklerine dair bilgi verecek.

Dış Ticaret

Ağustos ayında dış ticaret verileri hem yıllık hem de aylık bazda zayıf seyretti. TÜİK ve Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı geçici verilere göre ihracat yıllık %1,2 düşüşle 21,7 milyar dolar, ithalat ise %3,9 azalışla 25,9 milyar dolar oldu. Böylece dış ticaret açığı %15,8 gerileyerek 4,2 milyar dolara indi, ihracatın ithalatı karşılama oranı %83,8’e yükseldi. Enerji ve altın hariç bakıldığında ise ihracat %0,9 artarken ithalat %2,2 azaldı ve 338 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildi.

Ocak–ağustos döneminde tablo biraz farklı; ihracat %4,3 artarak 178 milyar dolar, ithalat ise %5,6 yükselerek 238 milyar dolara çıktı. Bu dönemde dış ticaret açığı %9,7 artışla 60,1 milyar dolara ulaştı, karşılama oranı da %74,7’ye geriledi. İhracatta ilk sırayı 14,7 milyar dolarla Almanya alırken, ithalatta 32,5 milyar dolarla Çin öne çıktı. İmalat sanayii ihracatın %94,9’unu, ithalatın ise %82,3’ünü oluşturdu; yüksek teknoloji ürünlerinin payı ihracatta %4,2, ithalatta %11,4 seviyesinde kaldı.

Kamu görevlilerin izin (siyah) ve izinden muaf (sarı) olma durumu

Hükümet Kapanması

ABD’de federal hükümet, sağlık harcamaları ve Obamacare sübvansiyonları konusunda yaşanan anlaşmazlık nedeniyle bütçe tasarısının Senato’dan geçememesi üzerine 1 Ekim itibarıyla kapandı. Yaklaşık 750 bin federal çalışan ücretsiz izne ayrılırken, kritik görevlerde bulunan memurlar maaş almadan çalışmaya devam edecek. Bu, Trump döneminde 2018–2019’da yaşanan beş haftalık kapanmadan bu yana ilk hükümet kapanması oldu. Başkan Trump, kapanmanın kalıcı işten çıkarmalara da yol açabileceğini söyleyerek gerilimi artırırken, Demokratlar Cumhuriyetçileri sağlık harcamaları üzerinden taviz vermemekle suçladı.

Ekonomik tarafta ise kapanmanın etkileri görülebilir. Bloomberg’e konuşan ekonomistler, kapanmanın üç hafta sürmesi halinde işsizlik oranının %4,3’ten %4,6–4,7’ye yükselebileceğini öngördü. Ayrıca tarım dışı istihdam ve enflasyon verilerinin ertelenmesi, Fed’in faiz kararlarını alırken veri akışından mahrum kalmasına yol açacak. Piyasalar da gelişmeye hassas tepki verdi. S&P 500 vadeli kontratları ve Asya borsaları gerilerken, dolar değer kaybetti. Altın ise 3.875 dolarla rekor kırdı.

OSD Traktör Üretimi

Traktör

Traktör sektöründe hem iç pazarda hem de ihracatta sert bir daralma yaşanıyor. OSD verilerine göre ağustos ayında üretim yıllık %37 azalışla 1.305 adette kaldı, ilk sekiz ayda ise üretim %38 düşüşle 19.843 adede geriledi. İhracat tarafı da benzer şekilde zayıf; sekiz ayda yıllık %30 kayıpla 7.218 traktör ihraç edildi. Türk Traktör’ün ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre %29 azalarak 7.064 adede indi. UİB verileri ise otomotiv ihracatının genelinde %12 artış görülmesine rağmen, tarım traktörleri segmentinin %18 düşüşle 303 milyon dolara gerilediğini ortaya koyuyor. Talepteki bu daralma nedeniyle Türk Traktör, Ekim ayında stok planlaması gerekçesiyle üretime dokuzar iş günü ara vereceğini duyurdu.

Sektördeki gerilemenin ardında yüksek faizler, krediye erişimdeki zorluklar, tarımdaki olumsuz koşullar ve girdi maliyetlerindeki artış öne çıkıyor. TARMAKBİR Genel Sekreteri Selami İleri, yıl sonunda pazarın 40 bin adette kalabileceğini, bunun son 15 yılın en kötü üçüncü seviyesi olacağını belirtiyor. Ağustos ayında traktör tescilleri yıllık %54 düşüşle 1.945 adede gerilerken, sekiz aylık toplam tesciller %34,6 azalarak 27.431 oldu. Küresel tarafta da tablo zayıf; Avrupa’da talep ikinci çeyrekte %7 daralırken, Kuzey Amerika’da 140 beygir üzeri traktör talebi %37 geriledi. CNH ve AGCO gibi küresel devler çift haneli satış düşüşleri bildirirken, üretimi kısmaya ve stokları azaltmaya yöneldiler. Bu gelişmeler, hem Türkiye’de hem de dünyada traktör sektörünün 2025’te zorlu bir yılı geride bırakacağına işaret ediyor.

Atıştırmalıklar

📊 Türkiye’de işsizlik oranı ağustosta %8,5’e çıkarak geçen yılki seviyesine dönerken, erkeklerde %6,8, kadınlarda %11,6, gençlerde ise %16 olarak gerçekleşti. İstihdam 208 bin kişi artarak 32,8 milyona ve oran %49,4’e yükselse de yıllık bazda hafif gerileme görüldü. İşsiz sayısı 168 bin artışla 3 milyona çıktı, işgücüne katılım oranı %54’e yükseldi. Bu artış istihdamdan çok işsizliğin büyümesinden kaynaklanırken, geniş tanımlı işsizlik %29,7’ye, işsiz ve potansiyel işgücünü gösteren oran ise %20,2’ye çıktı.

💰 Hazine ve Maliye Bakanlığı, ekim-aralık döneminde 466,8 milyar liralık iç borç servisine karşılık 538,5 milyar liralık iç borçlanma yapmayı planlıyor. Ekimde 290,1 milyar, kasımda 117,6 milyar, aralıkta 130,8 milyar lira iç borçlanmaya gidilecek; bu borçlanmanın büyük kısmı piyasa ihalelerinden karşılanacak. Dönem boyunca 11 tahvil ihalesi yapılacak, 3 kira sertifikası doğrudan satılacak ve 2 hazine bonosu ihraç edilecek. Hazine, aynı dönemde toplam 725,8 milyar lira ödeme gerçekleştirecek; bunun 258,9 milyar lirası dış borç servisine ait olacak.

💵 Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre 30 Haziran itibarıyla Türkiye’nin brüt dış borç stoku 547,7 milyar dolar ile milli gelirin %37,2’sine, net dış borç stoku ise 295 milyar dolar ile %20’sine karşılık geldi. Hazine garantili dış borç stoku 15,2 milyar dolar olurken, kamu net borç stoku 8 trilyon 932 milyar lira ile milli gelirin %17’sine ulaştı. AB tanımlı genel yönetim borç stoku ise 12 trilyon 647 milyar lira seviyesinde gerçekleşerek milli gelirin %24,1’i olarak kaydedildi.

🏛️ TBMM’de 2,5 aylık aranın ardından 28’inci dönem 4’üncü yasama yılı bugün Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un yöneteceği özel oturumla başlıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açılış konuşmasını yapacağı oturuma CHP, belediyelere ve parti teşkilatına yönelik operasyonları gerekçe göstererek katılmayacak. Erdoğan’ın konuşmasında Gazze başta olmak üzere iç ve dış politikaya dair mesajlar vermesi beklenirken, Genel Kurul’daki oturumu kabine üyeleri, yüksek yargı temsilcileri, büyükelçiler ve basın mensupları takip edecek. Açılış kapsamında Meclis’te resepsiyon da düzenlenecek.

✈️ Wall Street Journal’ın haberine göre Boeing, dar gövdeli ve tek koridorlu yeni bir yolcu uçağı için çalışmalara başladı. Henüz erken geliştirme aşamasında olan proje, 737 MAX’ın halefi olacak ve yeni motor mimarisi, daha hafif malzeme ile gövdede radikal değişiklikler sayesinde en az %15 yakıt verimliliği hedefleyecek. CEO Kelly Ortberg’in bu yıl Rolls-Royce CEO’su Tufan Erginbilgiç ile motor tedariki üzerine görüşmesi dikkat çekerken, yeni atanan ürün şefi de projenin denetiminden sorumlu olacak. Boeing’in bu adımı, sertifikasyon sorunları ve kalite krizleri nedeniyle pazar payını kaybettiği Airbus karşısında yeniden güç kazanma hamlesi olarak değerlendiriliyor. Airbus ise son dönemde teslimat ve siparişlerde liderliğini artırarak bu tabloyu avantaja çevirmiş durumda.

Şirketler

Petkim, STAR Rafineri A.Ş. ile yapılan görüşmeler sonucunda, 2025 yılı itibarıyla üst hakkı bedellerinin bağımsız bir değerleme raporu doğrultusunda güncellenerek peşin tahsil edilmesine karar verdi. Bu kapsamda tapu siciline işlenecek değişikliklerle birlikte, şirkete tek seferlik 6,1 milyar TL nakit girişi sağlanacak. Mevcut üst hakkı sözleşmeleri geçerliliğini koruyacak olup, gelirler 2044 ve 2048 yıllarına kadar yıllık bazda gelir tablosuna yansıtılmaya devam edecek.

Hitit Bilgisayar, pay sahipleri Nur Gökman, Dilek Ovacık, Hakan Ünlü, Özkan Dülger ve Pegasus Hava Taşımacılığı AŞ. tarafından daha önce fiyat istikrarı işlemleri kapsamında geri alınan toplam 3.699.042 adet C grubu payın, 30 Eylül 2025 tarihi itibarıyla pay başına 45,06 TL fiyattan kurumsal yatırımcılara blok satış yöntemiyle devredildiğini açıkladı. Bu işlemle birlikte şirket paylarında likiditenin artırılmasının hedeflendiği belirtildi.

Emlak Konut GYO, İstanbul Başakşehir Damla Kent Projesi kapsamında A ve B etaplarına ait ihale süreçlerini başlattığını duyurdu. Toplam 507.295 m² inşaat alanına sahip projede 2.242 bağımsız bölüm (2.214 konut ve 28 ticari ünite) bulunuyor. SPK onaylı izahname taahhütlerine uygun şekilde yürütülen süreçte, ihale sonuçlarının ardından yüklenici firmalarla sözleşmeler imzalanacak ve inşaat faaliyetleri programa uygun şekilde başlayacak.

İstanbul Başakşehir Damla Kent Projesi Gayrimenkul Sertifikası ihracı kapsamında yer alan A Etabı 1. Kısım Konut ve Ticaret İnşaatları ihalesi tamamlandı. Toplam 121.061 m² inşaat alanını kapsayan projede 562 konut ve 14 ticari ünite olmak üzere 576 bağımsız bölüm inşa edilecek. Yüklenici firma belirlenirken, sözleşme süreci başlatıldı.

Maçkolik Yönetim Kurulu, mevcut yurt dışı iştirakleri olan Hollanda merkezli M Sports B.V. ve Fransa merkezli Activaweb SAS yanında, global büyüme stratejisi doğrultusunda yeni uluslararası iş birlikleri ve potansiyel satın almalar için adım atıyor. Bu kapsamda, Genel Müdürlük’e görüşmeleri yürütme, ön değerlendirmeleri yapma ve gerekli hazırlıkları gerçekleştirme yetkisi verildi. Sürece ilişkin gelişmelerin kamuoyu ile paylaşılacağı belirtildi.

Sinpaş & Kızılbük GYO Genel Müdürü Mahmut Sefa Çelik, 2025’in şirket için özel bir yıl olduğunu belirterek Kızılbük projesinde satışların artık doğrudan teslimle karşılandığını söyledi. Çelik, teslimatların bilanço kârlılıklarını artırdığını ve bundan sonraki dönemde de olumlu bir seyir beklediklerini vurguladı.