Sanayide daralma 18’inci ayında

2 Ekim Perşembe gününden herkese günaydın, Fintables Bülten’e hoş geldiniz.

☑ İstanbul’da eylülde %3,19 artan tüketici fiyatlarıyla yıllık enflasyon %40,75’e çıkarken, özellikle yıllık bazda konut (%64) ve eğitim (%62,5) gruplarındaki sert artışlar enflasyon baskısını belirginleştirdi.

☑ Eylül PMI verisi 46,7’ye gerileyerek imalat sektöründe daralmanın sürdüğünü gösterirken, gıda dışındaki neredeyse tüm sektörlerde üretim ve siparişler zayıfladı. Tekstil ise 27’nci ayda da en sert daralmayı yaşadı.

☑ Küresel arz kısıtları ve güçlü ürün talebi rafineri marjlarını yüksek tutarken, Tüpraş dizel ve jet yakıtındaki %10’luk artışla üçüncü çeyreğe güçlü bir kârlılık ve ekim ayına olumlu bir başlangıç yaptı.

☑ ADP verileri, eylülde ABD özel sektör istihdamının 32 bin kişi azalarak üst üste ikinci ay gerilediğini, işgücü piyasasında ivme kaybı ve ücret artışlarında yavaşlamanın sürdüğünü ortaya koydu.

Okuma süresi: 4 dakika 37 saniye.

Ajanda

1️⃣ Ticaret Bakanı Ömer Bolat, eylül ayı dış ticaret rakamlarına ilişkin basın toplantısı düzenleyecek.

2️⃣ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, haftalık bankacılık sektörü verilerini yayımlayacak.

3️⃣ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, haftalık para ve banka istatistiklerini açıklayacak.

İTO

İstanbul’da tüketici fiyatları eylülde bir önceki aya göre %3,19 arttı. Yıllık enflasyon %40,75, yılbaşına göre artış ise %30,1 oldu. Aylık bazda en dikkat çekici yükseliş, yeni eğitim yılının etkisiyle %24,26 artan eğitim harcamalarında görülürken; ulaştırmada %4,40, gıda ve alkolsüz içeceklerde %3,85, eğlence ve kültürde %3,15’lik artışlar öne çıktı. Lokanta ve oteller, konut, çeşitli mal ve hizmetler ile ev eşyasında da fiyatlar yükselirken, en sınırlı artış %0,36 ile giyim ve ayakkabıda yaşandı. Alkollü içecekler ve tütünde %0,05’lik azalış kaydedilirken, haberleşme ve sağlıkta fiyat değişimi gözlenmedi.

Yıllık tarafta ise konut fiyatlarındaki %64,01 ve eğitim harcamalarındaki %62,54’lük artış genel enflasyonun çok üzerinde seyretti. Sağlık da %41,23 ile yüksek artış gösterdi. Buna karşılık, alkollü içecekler ve tütün ile haberleşme yıllık bazda en düşük fiyat artışının görüldüğü kalemler oldu. İstanbul’da fiyat baskılarının özellikle konut ve eğitim gruplarında yoğunlaştığını, gıda ve ulaştırma gibi temel kalemlerin de enflasyonu yukarıda tuttuğunu izliyoruz.

PMI

Eylül ayında İSO Türkiye İmalat PMI verisi 46,7’ye gerileyerek imalat sektöründe daralmanın on sekizinci aya taşındığını gösterdi. Zorlu talep koşulları yeni siparişlerin hız kesmesine, bunun da ihracatla birlikte üretimi daha sert biçimde aşağı çekmesine yol açtı. Firmalar bu tabloya karşı temkinli davranarak hem istihdamda hem de satın almalarda kısıntıya gitti; istihdam hacmi üst üste onuncu ay geriledi. Girdi alımlarındaki düşüş stokların eritilmesine odaklanıldığını ortaya koyarken, birikmiş işler hızla eridi ve satılamayan ürünler stoklara eklendi. TL’deki değer kaybı maliyetleri artırdı, girdi enflasyonu son üç ayın zirvesine çıkarken satış fiyatları da nisandan bu yana en hızlı artışını yaşadı.

Sektörel verilerde gıda ürünleri (52,8) en güçlü performansı göstererek hem yeni siparişlerde hem üretimde artış sağladı, ancak maliyet ve fiyat enflasyonu en yüksek seviyede gerçekleşti. Makine ve metal ürünleri ile ağaç ve kağıt ürünleri sınırlı bir direnç sergilese de birçok sektörde tablo zayıftı. Ana metalde üretim yeniden daralırken, elektrikli–elektronik ürünlerde ve kara–deniz taşıtlarında sipariş kayıpları sürdü. Kimya ve plastik ürünlerde yavaşlama hafiflese de girdi maliyetleri sert arttı. Giyim–deride üretim ve istihdam geriledi, satış fiyatları hızla yükseldi. En sert daralma ise tekstilde yaşandı; üretim 27 aydır kesintisiz düşerken ihracat siparişleri sert kayıp gösterdi ve firmalar yedinci ayda da fiyat indirimine gitti.

Rafineri Sektörü ve Tüpraş

Rafineri sektöründe küresel dinamikler, petrolden bağımsız olarak marjların güçlü kalmasına sebep oluyor. Planlı bakım sezonunun yanı sıra Rusya’daki İHA saldırıları kapasite kayıplarını artırırken, düşük stoklar ve güçlü ürün talebi özellikle orta distilatlarda (dizel ve jet yakıtı) kârlılığı yüksek tutuyor. Küresel işleme miktarı ağustosta 84,2 mbd (million barrels per day – günlük milyon varil işleme kapasitesi) seviyesindeyken, ekimde bakım ve kesintilerin etkisiyle 82,5 mbd’ye gerilemesi bekleniyor. Bölgeler arası farklı dinamikler var. ABD’de rafineri kullanımı %95 ile güçlü seyrederken, Rusya’da saldırılar nedeniyle işleme kapasitesi doğrudan daraldı ve 4. çeyrekte ortalama 5,25 mbd seviyesinde kalacağı öngörülüyor. Orta Doğu’da bakım kaynaklı duruşlar 880 kbd’ye çıkarken kapasite 8,6 mbd’ye inecek; Avrupa’da ise eylülde 11,6 mbd’ye, ekimde 11,2 mbd’ye gerilemesi bekleniyor. Bu arz kısıtları, ürün marjlarının yüksek kalmasını destekliyor.

Tüpraş özelinde ise tablo olumlu seyrediyor. Şirketin marj göstergeleri ağustos ayındaki yüksek seviyelerin üzerine aylık bazda 1,3 $/varil artış gösterirken, üçüncü çeyrek ortalaması da ikinci çeyreğe göre aynı oranda iyileşti. Dizel ve jet yakıtı marjları aylık %10 yükselerek güçlü talep ve düşük stokların avantajını yansıttı. Rusya’ya yönelik olası yaptırımlar da bu görünümü destekledi. Benzin tarafında sınırlı bir geri çekilme görülse de seviyeler yüksek kalıyor. Nijerya’daki Dangote rafinerisinin devreye girememesi, ülkeyi ithalatçı konumuna taşıyarak Avrupa piyasasını sıkılaştırıyor. Tüpraş’ın ham petrolünde Rusya’nın payının %10-15 civarında olduğu tahmin edilse de, şirketin alternatif kaynaklara yönelme esnekliği bulunuyor. Bu çerçevede, Avrupa’daki sıkı ürün piyasası Tüpraş için fırsat yaratırken, ekim ayına güçlü bir başlangıç yapıldığını görüyoruz.

Atıştırmalıklar

🗣️ Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM’de yeni yasama yılının açılış konuşmasında 2026’nın Türkiye ekonomisi için “reform yılı” olacağını vurguladı. Enflasyonu yıl sonunda %30’un altına indirmeyi hedeflediklerini belirten Erdoğan, finansmana erişimin kolaylaştığını, borçlanma maliyetleri ile risk priminin gerilediğini ve TL’ye güvenin artmaya başladığını söyledi. Erdoğan ayrıca, zirai donun etkilediği tarım sektörü dışında tüm sektörlerde katma değer artışı görüldüğünü ifade etti.

👷‍♂️ ADP’nin açıkladığı eylül ayı verilerine göre ABD özel sektör istihdamı beklentilerin aksine üst üste ikinci ayda da geriledi. Şirketlerin bordrolarında 32 bin kişilik azalma yaşanırken, bu düşüşte kullanılan metodolojideki veri düzeltmeleri etkili oldu. Yani teknik düzeltme olmasa istihdam artışı hafif pozitif olabilirdi. Buna rağmen rapor, işgücü piyasasında ivme kaybının sürdüğüne ve işe alımların birçok sektörde zayıfladığına işaret ediyor. Eylülde istihdam kaybı en çok eğlence-otelcilik, iş hizmetleri, finans, inşaat ve imalat gibi alanlarda görüldü; yalnızca eğitim ve sağlık hizmetleri pozitif katkı yaptı. Raporda ayrıca ücret artışlarının da hız kestiği belirtildi: İş değiştirenler %6,6, mevcut işinde kalanlar ise %4,5 maaş artışı gördü.

🏛️ ABD’de hükümetin Demokrat senatörlerin sağlık harcamaları ve Obamacare sübvansiyonları konusundaki taleplerinin karşılanmaması üzerine kapanmasının ardından Trump yönetimi sert adımlar atmaya başladı. Beyaz Saray, bazı federal kurumlarda çalışanların 1–2 gün içinde işten çıkarılacağını duyururken, New York’taki büyük altyapı projeleri için 18 milyar dolarlık fon kesildi. Ayrıca yenilenebilir enerji projelerinde 8 milyar dolarlık kesinti açıklanırken, bu kararların özellikle Demokrat liderlerin seçmenlerini hedef aldığı yorumları öne çıktı.

Şirketler

Kordsa, stratejik öncelikleri doğrultusunda lastik güçlendirme ve kompozit teknolojilerine odaklanmak amacıyla, Kratos inşaat güçlendirme faaliyet kolunu 10 milyon USD (KDV hariç) bedelle Afyon Çimento Sanayi T.A.Ş.’ye devretme kararı aldı. Devir kapsamı; makine, patent, ticari markalar, stoklar, yedek parçalar ve müşteri listeleri gibi maddi ve gayrimaddi varlıkları içeriyor.

TAB Gıda, 2025’in üçüncü çeyreğinde 76 yeni restoran açarken, yıl başından itibaren toplam 165 yeni restoran faaliyete geçti. 30 Eylül 2025 itibarıyla şirketin 1.097’si kendi işlettiği, 878’i franchise olmak üzere toplam 1.975 restoranı bulunuyor.

ebebek’in Türkiye’deki mağaza sayısı, 30 Eylül 2025 itibarıyla 268 geleneksel ve 18 mini mağaza olmak üzere toplam 286’ya ulaştı. Eylül ayında İstanbul’da 2, İzmir’de 1 mağaza açılırken, İstanbul’da 1 mağaza kapandı. Yurt dışında ise şirketin Birleşik Krallık’ta 3 mağazası bulunuyor.