Haftaya zayıf başlangıç
7 Ekim Salı gününden herkese günaydın, Fintables Bülten’e hoş geldiniz.
☑ Borsa İstanbul haftaya bankacılık hisselerindeki sert düşüşün etkisiyle satıcılı başlarken, gözler enflasyon sonrası TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın para politikası sunumuna çevrildi.
☑ TCMB’nin eylül raporu, enflasyondaki artışın gıda ve hizmet kalemlerindeki arz baskıları ile eğitim kaynaklı fiyat artışlarından beslendiğini, enflasyonun ana eğiliminin ise yeniden güçlendiğini ortaya koydu.
☑ Eylülde TÜFE bazlı reel efektif döviz kurunun 70,83’e yükselmesi, enflasyon kaynaklı olarak TL’nin reel bazda sınırlı güçlendiğine işaret etti.
☑ Türkiye, Çin ve Rusya sonrası Beylikova’daki nadir toprak elementlerinin geliştirilmesi için bu kez ABD ile ortaklık görüşmelerine başladı.
Okuma süresi: 5 dakika 24 saniye
Ajanda
1️⃣ TCMB Başkanı Fatih Karahan, TBMM’de Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunum yapacak.
2️⃣ Hazine ve Maliye Bakanlığı, kira sertifikası satacak ve sabit kuponlu devlet tahvilinin ilk ihracını yapacak.
3️⃣ NY Fed Enflasyon Beklentisi, ABD’de fiyat baskılarının son durumuna dair fikir verecek.
Borsa İstanbul
Borsa İstanbul yeni haftaya da zayıf başladı. BIST 100 endeksi günü %1,14 kayıpla 10.734,87 seviyesinde tamamlarken, işlem hacmi 117,7 milyar TL oldu. Bankacılık endeksi yüzde 2,5 gerilerken, holding endeksi sınırlı bir artış kaydetti. Günün ana gündeminde ABD Yüksek Mahkemesi’nin Halkbank’ın temyiz başvurusunu reddetmesi vardı. Reuters’ta yer alan haberin ardından Halkbank hisseleri %10 değer kaybederken, satışlar genele yayıldı. Banka yaptığı açıklamada, kararın hukuki sürecin sona erdiği anlamına gelmediğini vurguladı. Bu gelişme, endeksin günün ikinci yarısında satış baskısıyla karşılaşmasına neden oldu.
Piyasalarda gözler artık para politikasına çevrildi. Eylül ayı enflasyon verisinin yüksek gelmesi sonrası yatırımcılar, TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın bugün Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapacağı sunuma odaklandı. Karahan’ın Türkiye ekonomisi, enflasyon görünümü ve para politikası çerçevesinde değerlendirmelerde bulunması bekleniyor. Merkez Bankası’nın dün yayımladığı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, aylık enflasyonun ana eğiliminin önceki aya göre güçlendiğine dikkat çekilmişti. Bu durum, sıkı para politikasının süresi ve kapsamına ilişkin beklentileri yeniden gündeme taşıyor.
Aylık Fiyat Gelişmeleri
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) eylül ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu, enflasyondaki artışın temel nedenlerine ışık tutuyor. Gıda ve hizmet grupları fiyat artışlarının başlıca belirleyicileri oldu. Zirai don ve kuraklığın etkisiyle arz yönlü baskılar gıda fiyatlarını yukarı taşırken, hem işlenmiş hem de işlenmemiş gıdada güçlü artışlar izlendi. Hizmet enflasyonu ise okula dönüş etkisiyle belirgin şekilde hızlandı. Özel üniversite, okul servisi, yurt ve kreş ücretlerindeki artışın aylık enflasyona yaklaşık 0,7 puan katkı sağladığı belirtildi.
Giyim ve ayakkabı grubunda sezon geçişi, dayanıklı tüketim mallarında ise otomobil ve beyaz eşya fiyatlarındaki yükseliş dikkat çekti. Buna karşın, yüksek kontrat yenileme oranlarına rağmen kira enflasyonu önceki aya kıyasla yavaşlama gösterdi. TCMB, üretici fiyatlarının da yükseliş eğilimini koruduğuna dikkat çekti. Eylülde Yİ-ÜFE yüzde 2,52 artarken yıllık oran yüzde 26,6’ya çıktı. Metinde en çok dikkat çekici detay, enflasyonun ana eğiliminin aylık bazda güçlendiği, fiyat artışlarının temel mallar, gıda ve hizmet kalemlerine geniş tabanlı olarak yayılması oldu.
Reel Efektif Döviz Kuru
Eylül ayında TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru (REK) 70,83 seviyesine yükseldi. Reel efektif döviz kuru, Türk lirasının reel bazda sınırlı da olsa değer kazandığına işaret ediyor. Artış, enflasyondaki hızlı yükselişten kaynaklandı. Zira TÜFE eylülde %3,23 artarken TL’nin dolar karşısında %1,2, euro karşısında %2,2 değer kaybetmesi, fiyat artışının kur etkisini aşmasına neden oldu. Böylece TL reel anlamda güçlenirken, REK endeksi hafif yukarı yönlü hareket etti. ÜFE tarafında ise %2,52’lik sınırlı artış, ÜFE bazlı REK’in 94,03 seviyesine çıkmasına yol açtı.
TL’nin reel olarak değerlenmesi, Merkez Bankası açısından iki yönlü bir tablo yaratıyor. Bir yandan yüksek enflasyonun REK’i yukarı taşıması, fiyat istikrarını sağlamak için sıkı para politikası ihtiyacını gündeme getiriyor. Ancak faiz artışları TL’nin nominal değerini güçlendirdiği ölçüde, ihracatta rekabet gücünü zayıflatma riski taşıyor. Diğer yandan TL’de değer kaybı yoluyla enflasyonist baskılar artabilir. Bu nedenle TCMB, 23 Ekim’de enflasyonla mücadele ve rekabetçi kur dengesi arasında hassas bir denge gözetmek durumunda.
Atıştırmalıklar
📈 TÜİK’in eylül ayına ilişkin özel kapsamlı TÜFE göstergelerine göre, mevsim etkilerinden arındırılmış genel endeks aylık bazda yüzde 2,71 arttı. Böylece bir önceki aya göre enflasyon eğilimi bir miktar güçlendi. İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler, tütün ve altın hariç TÜFE yüzde 2,56 yükselirken, enerji ve gıda dışı mallarda artış oranı yüzde 1,48 oldu. En güçlü fiyat artışı gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 4,79 ile gerçekleşti. Enerjideki artış yüzde 1,24, hizmetlerde ise yüzde 2,84 seviyesinde kaydedildi. Bu görünüm, eylülde enflasyonun gıda ve hizmet kalemlerinde yoğunlaştığını gösteriyor.
🤝 Bloomberg News’in haberine göre Çin ve Rusya ile sonuçsuz kalan temasların ardından Türkiye, Eskişehir-Beylikova’daki nadir toprak elementlerinin geliştirilmesi için bu kez ABD ile masaya oturdu. Erdoğan ve Trump’ın Beyaz Saray’daki görüşmesinden sonra hız kazanan süreçte, Beylikova’da seryum, praseodim ve neodim gibi kritik elementlerin bulunduğu açıklanmıştı. Türkiye, Çin’in “cevher Çin’de işlensin” şartını reddetmiş, yerli rafineri ve teknoloji geliştirme hakkından vazgeçmemişti. Şimdi ABD ile olası ortaklık, yalnızca cevher çıkarımını değil, işlenmesini ve yüksek katma değerli ürünlere dönüştürülmesini de kapsayacak.
🏛️ ABD Başkanı Donald Trump, sağlık hizmetleri sübvansiyonları konusunda Demokratlarla masaya oturmaya açık olduğunu ancak bunun ancak hükümetin yeniden açılmasından sonra mümkün olacağını söyledi. Beyaz Saray’daki açıklamasında “çok iyi şeyler olabilir” diyerek müzakere sinyali veren Trump, birkaç saat sonra bu görüşmelerin ön koşulunun geçici bütçenin onaylanması olduğunu yineledi. Demokratlar ise sübvansiyonların 2025 sonunda sona erecek olması ve Medicaid kesintilerinin gündeme alınmaması nedeniyle tasarıya destek vermiyor. Senato, hükümeti 21 Kasım’a kadar açık tutacak geçici tasarıyı beşinci kez reddetti.
⚡ Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin enerji dönüşümünde nükleer ve yenilenebilir kaynakların belirleyici rol oynayacağını vurguladı. Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde ilk elektriğin çok kısa sürede verileceğini, ABD ile yapılan anlaşma kapsamında ise küçük modüler reaktörler ve ileri reaktör teknolojileri gibi yeni nesil çözümler üzerinde çalışıldığını söyledi. Yenilenebilir enerji tarafında ise Türkiye’nin son yıllarda büyük bir ivme kazandığını belirterek, “Yenilenebilir enerjinin payını yüzde 60’ın üzerine çıkardık” dedi.
🔔 Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonu (IOSCO) öncülüğünde, SPK, Borsa İstanbul ve TSPB iş birliğiyle düzenlenen 9. Dünya Yatırımcı Haftası, Borsa İstanbul’daki gong töreniyle başladı. Açılışta konuşan SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül, bu yıl 14 şirketin halka arzını tamamladıklarını belirterek, yıl sonuna kadar bu sayının artmasını beklediklerini söyledi.
Şirketler
Ülker Bisküvi, 2023’te aldığı 3 yıl vadeli 250 milyon dolarlık sendikasyon kredisini refinanse etmek amacıyla, 5 yıl vadeli ve vadede ana para ödemeli yeni bir sendikasyon kredisi anlaşması imzaladı. JPMorgan’ın global koordinatörlüğünde gerçekleşen işlemede Emirates NBD ve Standard Chartered Bank baş yetkili düzenleyici ve talep toplayıcı banka, aynı zamanda ortak sürdürülebilirlik koordinatörü olarak yer aldı. Bank of America, HSBC, Rabobank ve Gulfbank gibi uluslararası kurumların katıldığı yeni kredi, Nisan 2026 vadeli olup 20 Ekim’de kapanacak.
ABD Yüksek Mahkemesi, Türkiye’nin kamu bankası Halkbank’ın temyiz başvurusunu reddederek davanın devamına karar verdi. Mahkeme, bankanın “devlet dokunulmazlığı” savunmasını geçersiz buldu. 2019’da başlayan dava, uzun süredir Washington-Ankara hattında gerginlik yaratan konular arasında yer alıyor. Kararın ardından Halkbank hisseleri Borsa İstanbul’da yüzde 10 gerilerken, banka sürecin henüz sonuçlanmadığını ve ABD ile hukuki uzlaşı arayışlarının devam ettiğini bildirdi.
Ege Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İnanç Kabadayı, BloombergHT’ye yaptığı açıklamalarda hem yurt içi hem de yurt dışı projelere ilişkin güncel bilgileri paylaştı. Kabadayı, Yunanistan’da villa projesinin ön talep sürecinin başladığını, ayrıca Dubai ve Londra’da yeni projeler geliştirmeyi planladıklarını belirterek global ölçekte büyüme hedeflerine dikkat çekti. Yurt içinde ise İzmir’de 84 villalık projenin teslimine Nisan 2026’da başlanacağını, ayrıca Alsancak’ta iki yeni konut projesine başlandığını ifade etti. Ispartakule’de teslim sürecine girildiğini, Çekmeköy projesinin de önümüzdeki nisan ayında teslim edileceğini söyleyen Kabadayı, Hasköy’de inşaat çalışmalarının başlayacağını, Göktürk ve Bahçeşehir projelerinde ise ruhsat süreçlerinin tamamlandığını açıkladı.
Koç Metalurji, Osmaniye’deki üretim tesisinde 4 Ekim’de meydana gelen küçük çaplı yangın sonrasında üretime geçici olarak 5 gün ara verildiğini açıkladı. Yangına itfaiye ve şirket ekiplerinin hızlı müdahalesiyle kısa sürede kontrol sağlanırken, hiçbir çalışanın zarar görmediği belirtildi. Sigorta eksperi tarafından yapılan ön inceleme sonucunda hasar bedelinin şirket ölçeğinde önemli bir tutara tekabül etmediği bildirildi.
Migros, eylül ayında 9 Migros, 4 Migros Jet, 2 Macrocenter ve 1 Mion olmak üzere toplam 16 yeni mağaza ile 2 dağıtım merkezi açtı. Böylece şirketin toplam mağaza sayısı 3.730’a, net satış alanı ise 2 milyon 64 bin metrekareye ulaştı. Yıllık bazda mağaza satış alanı büyümesi %3 olarak gerçekleşti.