Sermaye Piyasası Lisanslama Sınavları Rehberi: Hangi Lisans Ne İşe Yarar?

SPL’nin düzenli olarak yaptığı sınavları geçtiğini belgeleyen kişiler yatırım kuruluşlarında yetkin pozisyonlarda görevler alabilirler. Lisanslama sınavlarını düzenlemek, lisans alan kişilerin sicilini tutmak, mesleki yeterlilik ve etik standartları belirlemek ve sürekli eğitim ve gelişim süreçlerini yürütmek SPL’nin başlıca görevleridir. 

1990’lı yıllarda Türkiye’de sermaye piyasaları hızla büyüdü ve bu alanda yetkin personele duyulan ihtiyaç önemli oranda arttı. SPK bu ihtiyaca cevap verebilmek için 2001 yıllında SPL’yi kurma kararı aldı. Kurucusu ve yetkilendiricisi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) olan bu kurumun kuruluş amacı, lisanslama sınavlarını düzenlemek, sermaye piyasası çalışanlarının sicilini tutmak ve mesleki eğitimleri standartlaştırmak olmuştur. SPL kuruluş yapısı açısından anonim şirket statüsündedir ve özel hukuk hükümlerine tabidir, ancak SPK’nın gözetim ve denetimine açıktır.

SPL, 2002 yılından itibaren çeşitli lisans sınavlarını düzenlemeye başladı. Bu dönemde, Temel Düzey, İleri Düzey ve Türev Araçlar lisansları hayata geçirildi. Sınavlar yılda yalnızca birkaç kez yapılıyordu ve Sicil Sistemi ile lisans alan kişiler kayıt altına alınmaya başlanmıştı.

2010 yılından itibaren ise SPL online sınav ve eğitim sistemine geçti.

SPL yatırım kuruluşlarında görev alacak personelin bilgi düzeyini belgelemek için çeşitli lisans türleri sunmaktadır. Her lisans, belirli görevleri yerine getirebilmek için alınması gereken yasal bir zorunluluktur.

Başlıca Lisans Türleri

DÜZEY 1 LİSANSI (Temel Seviye Lisansı)

Sermaye piyasalarında müşteri ilişkileri, emir iletimi ve tanıtım gibi işlemleri yapacak başlangıç seviyesi çalışanlar içindir.

Görev Alabilecek Pozisyonlar: Emir iletimine aracılık eden personel, çağrı merkezi yatırım danışmanları (emir almayan), müşteri ilişkileri temsilcileri (yatırım tavsiyesi vermeyen).

Sınav Konuları: Sermaye piyasası araçları, temel ekonomik bilgiler, finansal piyasalar ve kurumlar, temel hukuk ve etik kurallar.

Özellikleri: En temel lisans düzeyidir. Karar alma ve analiz yapma yetkisi sınırlıdır. Riskli ürünlerde işlem yapma yetkisi bulunmaz.

DÜZEY 2 LİSANSI (Orta Seviye Lisansı)

Hem emir iletimi hem de sınırlı düzeyde analiz ve yatırım danışmanlığı yapacak personel içindir. Düzey 1’e göre daha fazla sorumluluk almayı sağlar.

Görev Alabilecek Pozisyonlar: Yatırım uzmanı, kıdemli müşteri temsilcisi, şube yatırım danışmanı.

Sınav Konuları: Düzey 1 konuları ve ileri düzeyde; menkul kıymet analizi, portföy yönetimi, türev ürünlere giriş, ileri ekonomi.

Özellikleri: Düzey 1’e göre daha teknik ve kapsamlı bilgiler içerir. Ancak bazı ileri ürünlerde (türev işlemler gibi) tek başına yetki vermez.

DÜZEY 3 LİSANSI (İleri Seviye Lisans)

Sermaye piyasalarında uzmanlık, danışmanlık, portföy yöneticiliği ve karar verici pozisyonlar için gereklidir.

Görev Alabilecek Pozisyonlar: Yatırım danışmanı (bireysel ve kurumsal), portföy yöneticisi, araştırma uzmanı, yatırım komitesi üyesi.

Sınav Konuları: Tüm Düzey 1 ve 2 konulara ek olarak; finansal analiz, türev ürünler ve fiyatlama, kurumsal finansman, risk yönetimi, değerleme teknikleri.

Özellikleri: En kapsamlı lisans türüdür. Portföy yönetim şirketlerinde ve yatırım danışmanlığı birimlerinde çalışmak için zorunludur. Tüm yatırım araçlarına ilişkin analiz ve öneri sunma yetkisi verir.

Diğer Lisans Türleri

Türev Araçlar Lisansı

Vadeli işlemler ve opsiyon piyasasında (VİOP) işlem yapan uzmanlar içindir. Risk yönetimi ve türev ürünlerin fiyatlaması konularını kapsar.

Kredi Derecelendirme Lisansı / Kurumsal Yönetim Derecelendirme Lisansı

Bağımsız derecelendirme kuruluşlarında çalışmak isteyen uzmanlar içindir. Şirketlerin kredi notlarını ve kurumsal yönetim uygulamalarını analiz etmek üzere bilgi gerektirir.

Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı Lisansı

Gayrimenkul değerleme raporu hazırlamak için alınması gereken lisans türüdür. SPK’nın yetkilendirdiği gayrimenkul değerleme kuruluşlarında çalışmak isteyenler için zorunludur.

Konut Değerleme Lisansı

Sadece konut tipi gayrimenkullerin değerlemesiyle sınırlı bir yetki sunar.