The Graph (GRT) Nedir?

The Graph, tam da bu noktada devreye giriyor. 2018'den bu yana geliştirilen proje, "blok zincirlerin Google’ı" olarak da tanımlanıyor. Ama bu tanım biraz yüzeyde kalıyor çünkü The Graph sadece arama yapmayı kolaylaştırmıyor; aynı zamanda veriyi standartlaştırıyor, erişilebilir kılıyor ve tüm bu süreci merkeziyetsiz bir yapıda sunuyor.

Bugün Ethereum’dan Solana’ya, Arbitrum’dan Avalanche’a kadar 90’dan fazla zinciri destekleyen The Graph; binlerce geliştiriciye merkeziyetsiz uygulamaları (dApp’leri) için ihtiyaç duydukları veriyi sorgulama ve kullanma imkanı tanıyor. Üstelik bunu hem yüksek performanslı canlı veri akışlarıyla (Substreams), hem de esnek sorgulara açık API’lerle (Subgraphs) yapıyor.

Bu rehberde The Graph’ın nasıl çalıştığını, GRT token’ının ekosistemdeki rolünü, katılımcı mekanizmalarını ve zincirler arası açılımını adım adım inceleyeceğiz. Eğer siz de bir gün merkeziyetsiz uygulama geliştirirseniz, muhtemelen bu protokolle tanışacaksınız. Ama önce, neyi neden bu kadar özel kılıyor, birlikte bakalım.

The Graph Nasıl Çalışır?

Blok zincirler, verileri halka açık olarak tutsa da bu veriler ham, işlenmemiş ve sorgulaması zor bir formatta bulunur. Örneğin bir dApp geliştiricisi, kullanıcıların işlem geçmişini göstermek veya bir NFT koleksiyonunun istatistiklerini çekmek istediğinde; zincirdeki binlerce akıllı kontrat olayını analiz etmek, filtrelemek ve anlamlı hale getirmek zorundadır. Bu, zaman alıcı ve teknik olarak zorlu bir süreçtir.

The Graph tam bu zorluğu ortadan kaldırmak için geliştirilmiş bir indeksleme ve sorgulama protokolüdür. Bu kısım biraz teknik detaylar içerebilir ama protokolün temel bileşenlerini anlamak için elzem diyebiliriz. İşte o bileşenler:

Subgraph: Zincir Verisinin Haritası

Her proje, kendi verisini sorgulanabilir hale getirmek için bir subgraph oluşturur. Bu, aslında bir çeşit yol haritasıdır. Geliştirici, Subgraph Manifest adlı bir dosyayla hangi kontratlardan hangi verilerin çekileceğini tanımlar. Daha sonra bu veriler belirli bir yapı içinde indekslenir ve GraphQL dilini kullanarak sorgulanabilir hale gelir.

Yani bir subgraph, hem geliştiricinin hem de dış dünyanın ilgili veriye erişmesini tıpkı bir açık API gibi sağlar.

Indexer’lar: Veriyi Okuyan ve Sunanlar

Subgraph’ların çalışabilmesi için verinin sürekli olarak güncellenmesi ve sunulması gerekir. Bu görevi, $GRT token stake eden ve protokolde “Indexer” rolünü üstlenen katılımcılar üstlenir. Indexer’lar, zincir üzerindeki verileri düzenli olarak tarar, işleyip saklar ve gelen sorgulara hızlıca cevap verir.

Bunun karşılığında, kullanıcıların ödedikleri sorgu ücretlerinden ve protokolün dağıttığı ödüllerden GRT kazanırlar.

Delegator ve Curator’lar: Ağı Güçlendiren Destekçiler

• Delegator’lar, teknik bilgiye sahip olmadan da ağ güvenliğine katkı sağlamak için GRT token’larını güvendikleri indexer’lara stake eder. Böylece hem pasif gelir elde eder hem de ağı güçlendirir.
• Curator’lar ise kaliteli subgraph’ları belirleyip GRT sinyali gönderir. Bu sinyaller, indexer’ların hangi verileri öncelikli olarak indekslemesi gerektiğini anlamalarına yardımcı olur.

Substreams: Gerçek Zamanlı Veri Akışı

The Graph yalnızca geçmiş veriyi indekslemekle kalmaz, aynı zamanda canlı veri akışlarını da sunar. Substreams adı verilen bu yapı sayesinde geliştiriciler, yüksek performanslı ve modüler veri akışlarına erişebilir. Bu özellik; canlı grafikler, anlık analizler ve gerçek zamanlı uygulamalar için oldukça önemlidir.

Barındırma Modelleri: Hosted vs. Decentralized

The Graph önce “Hosted Service” olarak çıktı. Yani geliştiriciler, The Graph ekibinin sunduğu merkezi altyapıyı kullanarak subgraph yayınlayabiliyordu. Ancak uzun vadeli hedef, tamamen merkeziyetsiz bir altyapıydı. Bugün, Ethereum ve Arbitrum gibi ağlarda çalışan merkeziyetsiz ağ aktif durumda ve Subgraph’lar artık bu merkezsiz ağa dağıtılabiliyor.

Hosted servis yavaş yavaş kapatılıyor ve geliştiriciler merkeziyetsiz ağa geçiş yapmaya teşvik ediliyor.

$GRT Token Ne İşe Yarar?

The Graph ağı, sadece teknik altyapısıyla değil, ekonomik modeliyle de dikkat çeken bir protokol. Bu sistemin merkezinde ise $GRT token’i yer alıyor. GRT; ağdaki tüm katılımcılar arasında değerin taşındığı, katkının ödüllendirildiği ve doğru davranışın teşvik edildiği bir koordinasyon aracı.

Peki bu ne anlama geliyor?

Kaynak: The Graph Dokümantasyonu

Toplamda 10 Milyarlık arza sahip olan $GRT token için, şu an aktif olan merkeziyetsiz The Graph ağı, dört ana rol etrafında şekilleniyor ve GRT bu rollerin her biri için farklı anlamlar taşıyor:

Indexer için $GRT

Indexer’lar, blok zincir verilerini düzenli olarak tarayıp subgraph’lara göre indeksler ve gelen sorgulara hızlı yanıt verir. Bu hizmet karşılığında sorgu ücretlerinden ve protokol tarafından dağıtılan ödüllerden GRT kazanırlar. Ancak bu role sahip olabilmek için en az 100.000 GRT’lik bir stake şartı var. Ayrıca kötü niyetli davranışlar durumunda stake edilen token’lar slashing mekanizmasıyla kısmen yakılabilir.

Delegator’lar için $GRT

Teknik bilgiye sahip olmayan ancak ağa katkı sunmak isteyen kullanıcılar, GRT’lerini güvenilir buldukları indexer’lara stake ederek pasif gelir elde edebilir. Delegator’lar, indexer’ın performansına göre ödüllendirilir. Ancak bu stake işlemi geri alınmadan önce yaklaşık 26 günlük bir kilitlenme süresi bulunur.

Curator’lar için $GRT

Curator’lar, kaliteli ve faydalı subgraph’ları belirleyip onlara GRT ile sinyal gönderir. Bu sinyaller, indexer’ların hangi subgraph’ları öncelikli olarak indekslemesi gerektiğini anlamasına yardımcı olur. Curator’lar bu katkılarından dolayı daha sonra o subgraph üzerinden geçen sorgulardan pay alır.

Geliştiriciler için $GRT

Geliştiriciler, dApp’leri için ihtiyaç duydukları veriyi çekmek amacıyla subgraph oluşturur veya mevcut subgraph’ları sorgular. Her sorgu işlemi, GRT ile ödenen küçük bir ücret karşılığında gerçekleştirilir. Bu da sistemin sürdürülebilirliğini sağlar.

$GRT Token Piyasa Değeri Nedir?

Kaynak: CoinMarketCap

Haziran 2025 itibariyle $823.44 Milyon piyasa değerine sahip olan The Graph ($GRT), $0.083 fiyattan işlem görmektedir.

Son Yorumlar

The Graph, Web3'ün altyapı katmanında sessiz ama kritik bir rol üstleniyor. Blok zinciri verisini erişilebilir ve anlamlı hale getirmesi, binlerce uygulamanın çalışmasını mümkün kılıyor. Bugün farkında olmadan kullandığımız pek çok merkeziyetsiz uygulama, arka planda The Graph’a güveniyor.

Üstelik protokol sadece geçmiş veriyi indekslemekle kalmıyor, Substreams ile gerçek zamanlı veri akışı sağlıyor, Chainlink CCIP ile zincirler arası geleceğe hazırlanıyor ve GRT token’ı ile tüm bu süreci ekonomik olarak sürdürülebilir hale getiriyor.

Eğer Web3’te veriyle çalışan bir uygulama geliştirmeyi düşünüyorsanız, The Graph’la tanışmanız kaçınılmaz. Ve belki de farkına bile varmadan, bir subgraph sorgusu üzerinden çoktan tanışmış bile olabilirsiniz.